Τα υπόγεια νερά του Μαρουσιού

 Στην πιο παλιά φωτογραφία της κρήνης Κασταλίας που έχουμε –γύρω στα 1910- βλέπουμε τους μαρουσιώτες να γεμίζουν δοχεία και στάμνες με το νερό της πηγής. Τότε το νεράκι αυτό, ανάβρυζε από μία φλέβα που ήταν σε βάθος ίσως 20 μέτρων. Η πίεση ήταν μεγάλη και κάποτε (ίσως στις αρχές του 1830) βρήκε διέξοδο και βγήκε στο σημείο που υπάρχει σήμερα το σιντριβάνι της πλατείας.



Η φλέβα αυτή νερού ήταν παράγων ανάπτυξης για το Μαρούσι, γιατί η Αθήνα εκείνη την εποχή αντιμετώπιζε τεράστιο πρόβλημα λειψυδρίας. Το σημείο όπου ανάβρυζε το νερό καθαρίστηκε και κατασκευάστηκε μαρμάρινη κρήνη. Μια δεύτερη κρήνη, επίσης μαρμάρινη, κατασκευάστηκε στην πλατεία Ηρώων. Οι νερουλάδες (όπως ο Σπύρος Λούης και ο Μπάρμπα Γιάννης ο Κανατάς) έκαναν χρυσές δουλειές εμπορευόμενοι το εκπληκτικό μαρουσιώτικο νεράκι. 

Το πρόβλημα της λειψυδρίας στην Αθήνα ήταν τόσο έντονο, ώστε όπως αναφέρει ο Διονύσιος Ηλιόπουλος στο βιβλίο του «Εν Αθήναις Κάποτε...»...

«...το 1913 το ξενοδοχείο της Αθήνας Μεγάλη Βρετανία, είχε ένα και μοναδικό μπάνιο το οποίο για να χρησιμοποιηθεί, έπρεπε να φέρουν νερό με τις στάμνες από το Αμαρούσιο»

Εξ αιτίας του εμπορίου του νερού, αναπτύχθηκε και η Κεραμική τέχνη. Το νερό για να μεταφερθεί και να πωληθεί, απαιτούσε πήλινες στάμνες. Σύμφωνα με την έρευνα του Ιωάννη Ιωάννου (Μαρουσιώτικη Κεραμική 100 χρόνια), η διακίνηση του νερού έφτασε να αγγίζει τις χίλιες στάμνες ημερησίως, υπήρχε μάλιστα και ειδική δημοτική σφραγίδα που πιστοποιούσε τη γνησιότητα του μαρουσιώτικου νερού και ο δήμος εισέπραττε ένα μικρό φόρο από την πώληση του νερού της βρύσης Κασταλίας.

Ο θρυλικός Μπάρμπα Γιάννης ο Κανατάς, αγόραζε στάμνες από τα ξακουστά Κανατάδικα στο Μαρούσι, τις γέμιζε καθάριο νερό στην πλατεία Κασταλίας, τις φόρτωνε στον γάιδαρο του και τις πήγαινε να τις πουλήσει στις γειτονιές της Αθήνας.

Με τα χρόνια όμως, η φλέβα έπαψε να έχει δύναμη, έπαψε να αναβλύζει. Το νερό σταμάτησε να τρέχει και στην Κασταλία και στην πλατεία Ηρώων. Αυτό, λέγεται πως έγινε γύρω στο 1930. Οι Μαρουσιώτες έκαναν τότε γεώτρηση στα Ανάβρυτα, όπου και εκεί ανάβρυζαν νερά γι αυτό και το όνομά τους.

Ανοίχτηκε το πηγάδι του Ρεμβίκου, και από εκεί τράβηξαν σωλήνα που έφερνε νερό σε στέρνα που είχε κατασκευαστεί στον χώρο που είναι σήμερα το Δημοτικό πάρκινγκ, πίσω από το κλειστό Γυμναστήριο Σπύρος Λούης. Από εκεί, πάλι με σωλήνα έφεραν νερό και τροφοδότησαν ξανά την κρήνη της Κασταλίας.

Φωτο: Χάρτης με κάποια από τα πηγάδια στο παλαιό Μαρούσι

Θα πρέπει να σημειωθεί πως μέχρι εκείνα τα χρόνια το Μαρούσι ζούσε κυριολεκτικά από τα νερά του. Εκτός από τις κρήνες στις πλατείες Ηρώων και Κασταλίας, και το πηγάδι του Ρεμβίκου, άνοιξαν δεκάδες πηγάδια σχεδόν παντού, και κάποια από αυτά, σημειώνονται με μαύρες τελείες σε τμήμα παλαιού χάρτη από τη ΒΔ πλευρά του Αμαρουσίου.

Όλα αυτά, σήμερα πια, δεν υπάρχουν. Η κατασκευή της Λίμνης Μαραθώνα υδροδότησε την Αθήνα, και σταμάτησε το εμπόριο νερού στο Μαρούσι.
Και οι Μαρουσιώτες υδροδοτήθηκαν από εκεί και σταμάτησαν να πίνουν νερό από τις κρήνες και τα πηγάδια. 

Σήμερα, αν ήθελε κάποιος να κάνει γεώτρηση να βρει τις παλιές φλέβες νερού, δεν θα έβρισκε το παλιό εκείνο καθαρό νεράκι. Η αστικοποίηση της περιοχής, έχει μολύνει τις φλέβες. Όταν το Μαρούσι ήταν χωριό, στην εποχή του Σπύρου Λούη, το νερό που ερχόταν από τη γη, ήταν πεντακάθαρο. Σήμερα, όχι. Οι βόθροι που κατασκευάστηκαν σε όλο το Μαρούσι, μόλυναν το νερό.

Το 1990, ο καθηγητής του ΕΜΠ και μαρουσιώτης Γιώργος Σαρηγιάννης, έστειλε ερώτημα στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλευτικών Ερευνών για την ποιότητα του υπόγειου νερού Αμαρουσίου. Η απάντηση ήταν πως το νερό σε μετρήσεις του 1980 είχε χάσει δραματικά την ποιότητα από νιτρικά άλατα...

«Υπάρχει επιβάρυνση της ποιότητας, ανθρωπογενούς αρχής (οικιακά λύματα κλπ) με το επίπεδο νιτρικών υψηλότερο των 50 ppm και στον κατάντι τομέα της περιοχής (κοντά στον Ηλεκτρικό Σταθμό και Πλατεία Κασταλίας) με αναμενόμενες τιμές 100 ppm»

Διάβασε το πρώτο μέρος ΕΔΩ